Kriyojenik basınçlı kaplar üreten Cryocan firması, Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezine (CERN) azot tankı üretecek. Cryocan, bugüne kadar Türkiye’den ihale alan firmalar arasında, know-how’ı ve projesi kendisine ait bir şekilde üretim yapacak tek firma olma özelliği taşıyor.
Merkezi Kocaeli’nde ve Ar-Ge ofisi Kayseri Erciyes Teknopark’ında bulunan Cryocan firması, CERN’e azot tankı üretecek. Cryocan’ın bir diğer özelliği de, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı CERN Sanayi İrtibat Ofisinin kurulduğu 2015 yılından bu yana, ihale alan 14 firma içinde, üretimi kendi know-how’ı ile yapacak olan tek firma olması. Firma daha önce Ankara Üniversitesinin Gölbaşı Kampusunde bulunan Türkiye'nin ilk Hızlandırıcı Teknolojileri Enstitüsü ve Parçacık Hızlandırıcı Tesisi için de daha küçük boyutta bir azot tankı üretimi gerçekleştirdi.

Gölbaşı Tesislerindeki azot tankını da ürettiler
CERN sürecinin, Gölbaşı Tesislerindeki mevcut üretimin ardından bir buçuk yıl önce başladığını belirten Cryocan Ar-Ge Müdürü Mehmet Ali Bektur, “Mevcutta yaptığımız ar-ge faaliyetleri arasında uzay havacılık ve nükleer ile ilgili çalışmalar da vardı. Bu çalışmalarımızla CERN’de de yer almak istedik, diyaloglara geçtik. Likit azotu soğutmak için basınçlı kap tasarımı talep ettiler. Bu konuda bir çalışma yaptık. Bu işin benzerini daha önce Gölbaşı Tesislerinde yaptık. Yaptığımız sistem şu anda orada çalışır durumda. Genellikle Türkiye ya da diğer ülkelerden CERN’e yapılan çalışmalarda CERN’in verdiği bir projeye göre üretim yapılıyor. Ancak biz çalışmanın know-how’ını, tüm detaylarını kendimiz hazırladık ve projelendirdik. Önümüzdeki Mayıs ayı içerisinde de teslim edeceğiz” diye konuştu.

CERN çalışmaları kriyojenikin çeşitli alanlarında devam edecek
Halihazırda CERN’e tek bir azot tankı üreteceklerini, ancak ilerleyen aşamalarda kriyojenikin (fizikte çok düşük sıcaklıklarda yapılan üretim ve işlemler) çeşitli alanlarında üretim yapacaklarını dile getiren Ar-Ge Müdürü Bektur, “CERN’e iş yapmak firmamız için prestij meselesi olduğu kadar, ilk işimizde CERN ile nasıl çalışılır, işleyiş ve teslimat nasıldır gibi kriterleri öğrenmiş olacağız” dedi. Bektur, firma olarak hedeflerinin, Türkiye’yi hem Cern’de hem de nükleer alanda temsil etmek ve kriyojenik üretimde dünyadaki en büyük firma statüsüne yükselmek olduğunu sözlerine ekledi.

CERN nedir?
Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire açılımının kısaltmasının baş harflerinden adını alana ve Türkçe anlamıyla Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ne denk gelen CERN, tüm dünya tarafından bilinen dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. Temeli 1949 yılında atılan CERN’in kurulması 1954 yılına kadar sürdü. Aralarında ortak üye olarak Türkiye'nin de yer aldığı 21 üye ülkesi olan CERN’de, fizikçiler parçacıkların enerji hızlarını ölçerek evrenin var oluşuna dair bilgi elde etmeye çalışıyor. CERN’in üstün teknoloji ile donatılmış laboratuvarları Fransa ile İsviçre sınırı arasında ve yerin 100 metre altında yer alıyor.

Türkiye’de CERN ihaleleri süreci

Türk firmalarının CERN ihaleleri süreci Mayıs 2015’de TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun gayretleriyle TOBB CERN Sanayi İrtibat Ofisinin kurulmasının ardından başladı. İlk ihaleyi Aralık 2015’te bir Ankara firması aldı. Bugüne dek 14 firmanın ihale aldığı süreçte 2015’te yaklaşık 300 bin Avro, 2016’da yaklaşık 400 bin Avro 4 firma, ‘atılım yılı’ olarak tanımlanan 2017’de ise 2 milyon 250 bin Avro iş hacmi gerçekleştirildi. 8 İstanbul, 2 Kocaeli, 2 Ankara, 2 Bursa, 2 Kayseri firmasının CERN’e iş yapma şansı bulduğu süreçte, en son ihaleyi alan firma; merkezi Kocaeli, ar-ge ofisi ise Kayseri’de bulunan Cryocan. Cryocan’ın diğer firmalardan farkı, ilk kez projesi ve know-how’ı kendisine ait olacak biçimde üretim yapacak olmasından ileri geliyor. Yaklaşık bin 500 firmalık ağı olan TOBB CERN Sanayi İrtibat Ofisi Temsilcisi Hakan Kızılkaya, Eylül 2017’de yapılan seçimlerde 29 ülke arasından, CERN Sanayi İrtibat Görevlileri Kurulunda Başkanlığa seçildi. Kızılkaya’nın Mart 2018’de göreve başlamasının ardından Türk firmalarının CERN’de ihale alma süreçleri hızlanmış olacak.